محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799336273
تعدد معاني واژه ها و عبارت هاي قرآني (قسمت دوم و پاياني)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تعدد معاني واژه ها و عبارت هاي قرآني (قسمت دوم و پاياني) نويسنده: حسن صادقي تعدد معاني باطني واژگان و عبارت هاي قرآن از روايات گوناگون به دست مي آيد که واژه ها و عبارت هاي قرآن کريم معاني باطني متعددي دارند. برخي از اين روايات عبارتند از : الف. از رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده است: « ما انزل الله - عزوجل - آية إلا لها ظهر و بطن» ؛ ( 1) خداي متعال هيچ آيه اي از قرآن نازل نکرده است ، جز آنکه ظاهر و باطني دارد. ب. از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده است : « له ظهر و بطن فظاهره حکم و باطنه علم ، ظاهره أنيق و باطنه عميق » ؛ (2) قرآن ظاهر و باطني دارد. پس ظاهر آن ، حکم و باطنش علم است ؛ ظاهر آن زيبا و باطنش ژرف است. ج. امام باقر عليه السلام فرموده اند : « ان للقرآن بطنا و للبطن بطنا و له ظهر و للظهر ظهر» ؛ (3) قرآن را باطني است و براي بطن آن نيز باطني است و آن را ظاهري است و ظهر آن هم ظاهري دارد. د. از امام علي (4) و امام حسين (5) و امام صادق عليهم السلام (6) روايت شده است: « ان کتاب الله علي اربعة اشياء ، علي العبارة و الاشارة و للطائف و الحقائق . فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولياء و الحقائق للانبياء » ؛ کتاب خداوند بر چهار چيز مشتمل است : عبارت ، اشارات ، لطايف و حقايق . عبارت براي عوام، اشارت براي خواص ، لطايف براي اوليا ، و حقايق براي انبياست. استفاده تعدد معاني باطني واژگان و عبارت هاي قرآن از روايات مربوط به باطن قرآن مشروط به اين است که باطن يک امر مفهومي ، يا مفهومي و مصداقي با هم باشد ؛ زيرا هر گاه مراد از « باطن » ، مصداق هاي پنهان باشد ، آيات قرآن مصاديق متعدد خواهند داشت. به نظر گروهي از انديشمندان ، باطن قرآن از سنخ معنا و مفهوم است. برخي باطن را معناي مطابقي دانسته و معتقدند : معاني مطابقي گوناگوني دارد که لفظ بر هر يک از آنها بالمطابقه دلالت مي کند و البته آنها در طول هم هستند. (7) برخي ديگر باطن را معناي کلي مي دانند که در زمان هاي گوناگون ، بر مصاديق متعدد صدق مي کند. (8) برخي باطن را مدلول التزامي و ملازم معنا شمرده اند. (9) برخي ديگر باطن را معناي مجازي و استعاري مي دانند. (10) گروهي ديگر از انديشمندان ، باطن را امري مصداقي دانند. به نظر برخي از ايشان ، بطون قرآن ، مصداق هاي مفهوم کلي است؛ همچنان که ظاهر قرآن، مصداق ظاهري است.(11) کساني نيز بطون را مصداق هاي پنهان براي مفهوم کلي مي دانند.( 12) به نظر برخي ، از مجموع روايات وارد شده در باطن قرآن با صرف نظر از صحت و ضعف سند آنها ، استفاده مي شود که باطن قرآن ، معاني و مصاديقي است که دلالت و انطباق آيات بر آنها آشکار نيست. (13) نمونه هايي از معاني باطني در روايات در روايات زيادي ، معاني باطني آيات ذکر شده است ، برخي از آنها عبارتند از : 1. از امام باقر عليه السلام درباره ي آيه شريفه ي « ان شر الدواب عند الله الذين کفروا فهم لا يومنون » ( انفال : 55) ؛ ( بي ترديد ، بدترين جنبدگان نزد خدا کساني اند که کفر ورزيدند و ايمان نمي آورند.) سؤال شد. ايشان فرمودند: اين آيه درباره ي بني اميه نازل شد. آنان بدترين آفريده ي خدا هستند ، آنان کساني هستند که در باطن قرآن کفر ورزيدند و آنان کساني هستند که ايمان نمي آورند. (14) 2. از امام صادق عليه السلام درباره ي آيه « مرج البحرين يلتقيان بينهما برزخ لايبغيان» ( رحمن : 19-20) ؛ ( دو دريا را [ به گونه اي] روان کرد [که] با هم برخورد کنند؛ ميان آن دو حايلي است که به هم تجاوز نمي کنند) روايت شده است : « علي و فاطمه -عليها السلام - دو درياي عميق علم هستند که يکي بر ديگري تجاوز نمي کند » و نيز از ايشان درباره ي آيه ي « يخرج منهما اللؤلؤ و المرجان» ( رحمن : 22) ؛ ( از آن دو ،مرواريد و مرجان بيرون مي آيد) روايت شده است : « اللؤلؤ و المرجان » حسن و حسين - عليها السلام - هستند. (15) 3. ذريح محاربي به امام صادق عليه السلام عرض کرد : خداوند در کتابش مرا به امري سفارش کرده است که دوست دارم که آن را انجام دهم . امام فرمودند : آن عمل کدام است؟ عرض کرد: سخن خداي عزوجل که مي فرمايد : « ثم ليقضوا تفثهم و ليوفوا نذورهم » (حج : 29) ؛ ( بايد آلودگي خود را بزدايند و به نذرهاي خود وفا کنند.). امام عليه السلام فرمودند : منظور از « تفثهم » ( ملاقات کردن امام است ؛ يعني پس از حج ، به حضور امام مشرف شدن و مقصود از « نذورهم » همان مناسک ( انجام دادن مناسک حج ) است. (16) عبدالله بن سنان ، که اين روايت را از ذريح شنيده ، مي گويد : خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم و معناي آيه « ثم ليقضوا تفثهم و ليوفوا نذورهم » را پرسيدم ، امام فرموند : منظور کم کردن موي شارب و چيدن ناخن است. سپس به ايشان عرض کردم : ذريح محاربي از شما نقل مي کند که فرموديد : منظور از « تفثهم » ملاقات کردن امام است و مقصود از « نذورهم » همان مناسک است . امام فرمودند: هم ذريح راست گفته و هم خبر شما راست است. قرآن ظاهر و باطني دارد ، و چه کسي حمل مي کند آنچه را که ذريح حمل مي کند ؟ (17) 4. آيه ي شريفه « و بالوالدين احسانا» ( نساء : 36) ( و به پدر و مادر احسان کنيد.) به لزوم نيکي به پدر و مادر دستور مي دهد . از امام باقر و امام صادق عليهم السلام روايت شده است : رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم يکي از والدين و حضرت علي عليه السلام والد ديگر است. (18) از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده است : من و علي پدران اين امتيم. (19) پدر و والد ، مبدا بشري براي وجود انسان است و مربي او . معلم انسان و مربي او در کمالات نيز پدر اوست. بنابراين ، پيامبر و حضرت علي عليه السلام نسبت به پدر جسماني ، که جايگاهي جز مبدئيت و تربيت جسماني ندارد ، شايسته تر است که پدر براي مؤمني باشد که از انوار علوم و معارف اقتباس کرده است. پس پيامبر و حضرت علي عليهما السلام هر دو پدر هستند و آيات قرآن که به نيکي فرزندان به والدين سفارش مي کند ، به حسب باطن ، شامل ايشان مي شود ، گرچه به حسب ظاهر ، از والدين جسماني تجاوز نمي کنند. (20) از مجموع روايات ، استفاده مي شود آيات قرآن کريم معاني در طول هم دارند. البته بايد يادآور شد اين معاني مشخص و محدود است و آنچه بيان شد شاهد بر نظريه ي تکثر قرائت ها نيست؛ زيرا اثبات تعدد معاني براي آن نظريه کفايت نمي کند ، بلکه از جمله ي مباني آن اين است که اولا ، مفسر محور است ، نه مؤلف محور ؛ (21) و ثانيا معاني واژگان و عبارات قرآن از پيش معين نيست ، و حال آنکه اولا ، فهم و تفسير مؤلف محور است و در عمل تفسير ، بايد دنبال مراد الهي بود ، ثانياً، مراد الهي از آيات قرآن معين است . (22) نتيجه گيري نتايج مطالب طرح شده ، عبارت است از : 1. به رغم آنکه برخي واژگان قرآن کريم مفاد ظاهري متعددي دارند، ولي تمام آنها مراد الهي نيست ، اما برخي از عبارت ها معاني متعددي دارند که « مفهوم » و « مدلول سياقي » ناميده مي شوند و خداوند آنها را اراده فرموده است. 2. واژگان و عبارت هاي قرآن معاني باطني متعددي دارند و آنها مراد الهي اند. پی نوشت: 1- علي بن حسام الدين متقي هندي ، کنز العمال في سنن الافعال و الاقوال ( بيروت ، مؤسسة الرسالة ، 1409 ) ، ج 1 ، ص 550 / علي بن ابي بکر هيثمي ، مجمع الزوائد و منبع الفوائد ( بيروت ، دارالکتب العلميه، 1408) ، ج 7 ، ص 152. 2- محمد بن يعقوب کليني ، الکافي ( تهران ، دارالکتب الاسلاميه ، 1363) ، ط. الخامسه ، ج 2 ، ص 599. 3- احمد بن محمد برقي، المحاسن ( تهران ، دارالکتب الاسلاميه 1363) ، ط . الخامسه ، ج 2 ، ص 300 / محمد بن مسعود عياشي ، کتاب التفسير ( تهران ، چ علميه ، 1380 ق ) ، ج 1، ص 11 / محمد باقر مجلسي ، پيشين ، ، ج 89 ، ص 91. 4- ابن ابي جمهور احسائي ، عوالي اللئالي ( قم ، مطبعه ، سيد الشهدا ء ، 1403) ، ج 4 ، ص 105. 5- محمد باقر مجلسي ، پيشين ، ج 89 ، ص 20. 6- محمد باقر مجلسي ، پيشين ، ج 75 ، ص 278 / محسن فيض کاشاني ، التفسير الصافي ( قم ، مؤسسة الهادي ، 1416) ، ط. الثانيه ، ج 1 ، ص 30. 7- ر. ک. محمد حسين طباطبائي ، پيشين ، ج 3 ، ص 64. 8- محمد هادي معرفت ، التمهيد في علوم القرآن ( قم ، مؤسسة النشر الاسلامي ، 1416) ، ج 3 ، ص 29. 9- محمد کاظم خراساني ، پيشين ،ص 38 / ابوالحسن مشکيني ، پيشين ، ج 1 ، ص 216-217 / محمد تقي بروجردي ، پيشين ، ج 1-2 ، ص 117. 10- ر. ک . علي اکبر بابايي و ديگران ، پيشين ، ص 88-89. 11- ر. ک . محسن فيض کاشاني ، پيشين ، ج 1 ، ص 31-33/ محمد تقي بروجردي، پيشين، ج 1-2 ، ص 117 / سيد حسين بروجردي ، پيشين ، ج 1 ، ص 110. 12- علي ايرواني ، پيشين ، ج 1، ص 60 13- علي اکبر بابايي ، مکاتب تفسيري ، ج 2 ، ص 20. 14- محمد بن مسعود عياشي ، پيشين ، ج 2 ، ص 65 / علي بن ابراهيم قمي ، تفسير القمي ( قم، دارالکتاب، 1367) ، ط. الرابعه ، ج 1 ، ص 279. 15- محمد بن علي صدوق ، الخصال ( قم ، مؤسسة النشر الاسلامي ، 1403) ، ط. الخامسه ، ص 65 / علي بن ابراهيم قمي ، پيشين ، ج 2، ص 344 / فرات بن ابراهيم کوفي ، تفسير فرات کوفي ( تهران ، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامي ، 1420) ، ص 460. 16و 17 - محمد بن يعقوب کليني ، پيشين ، ج 4 ، ص 549 / محمد باقر مجلسي ، پيشين ، ج 47 ، ص 338. 18- محمد بن مسعود عياشي ، پيشين ، ج 1، ص 241. 19- محمد بن علي صدوق ، الخصال ، ج 1 ، ص 91-92 / همو ، معاني الاخبار ، ص 52. 20- سيد محمدحسين طباطبائي ، پيشين ، ج 4 ، ص 357. 21- ر. ک. مصطفي کريمي ، «علقه ي معناي متن به مؤلف» ، حوزه و دانشگاه 39 ( تابستان 1383) ، ص 42-48. 22- ر. ک. مصطفي کريمي ، « هزار جامه ي ناموزون بر قامت متن » ، قبسات 23 ( بهار 1381) ، ص 64-74. منبع: مجله معرفت شماره 122 /خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 561]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها