محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797780607
ابراهیم (ع) و خاندانش در تورات و قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
ابراهیم (ع) و خاندانش در تورات و قرآن
از منظر تورات، ابراهیم صاحب عهد الهی است و پس از ایشان نیز این عهد به فرزندان ایشان از نسل اسحاق و یعقوب می‌رسد. تورات این عهد را همان مالکیت نیل تا فرات می‌داند، اما در مقابل، قرآن این عهد را مقام امامت می‌داند.
بخش اول چکیده: اهمیت حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان در ادیان ابراهیمی بر کسی پوشیده نیست. از این‌روی، هر یک را ادیان توحیدی یهودیت، مسیحیت و اسلام بر اساس کتاب آسمانی خود، می‌کوشد ارتباط خود با این بزرگواران را نشان دهد. شناخت شخصیت این انبیا در تورات و قرآن می‌تواند بهترین ابزار برای آشنایی با این اشخاص و آن ادیان باشد و بهترین موضوع را در مطالعات بین ادیانی ترسیم کند. این مقاله با بررسی ویژگی‌های این بزرگواران در تورات و قرآن، سعی دارد در این راه قدمی بردارد و شباهت‌ها و تفاوت‌های نگاه تورات و قرآن به این انبیای الهی را برشمارد. کلیدواژه‌ها: ابراهیم، آل‌ابراهیم، موسی، تورات، قرآن. مقدمه ادیان ابراهیمی یا توحیدی، ادیانی هستند که در آنها حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان محوریت دارند و مورد احترام هستند. اهمیت حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام به قدری است که ادیان توحیدی، همه خود را منتسب به ایشان می‌دانند و ابراهیم را پدر ادیان توحیدی می‌خوانند. بسیاری از موضوع‌هایی که در تورات و قرآن دربارة شخصیت حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان آمده، شبیه یکدیگر است و در موارد بسیاری نیز با هم اختلاف دارند. شناخت موارد شباهت و اختلاف، برای فهم بهتر این ادیان مهم است. اگر جایگاه این افراد و نقش آنان در تکوین و رشد این ادیان تبیین شود، می‌تواند بهترین محور در گفت‌وگوهای بین ادیانی باشد. آنچه در مورد حضرت ابراهیم و فرزندان‌شان در یهودیت و مسیحیت آمده، برگرفته از تورات، و آنچه دربارة ایشان در اسلام آمده است، برگرفته از قرآن می‌باشد. از این‌روی، بررسی این موارد در تورات و قرآن مهم است. دین یهود، دینی توحیدی، مبتنی بر تورات، شریعت‌محور و دارای آموزه‌های اخلاقی بسیار است. یهودیان در عقاید، احکام و اخلاق، تابع حضرت موسی، کتاب مقدس و انبیای بنی‌اسرائیل هستند. دین یهود از کتاب مقدس عبرانی پدید آمد. در این دین، خدا از طریق نماز، مراسم دینی و خواندن کتاب مقدس عبادت می‌شود.[1] وجه تمایز دین یهودیت از مسیحیت و اسلام، تمرکز آن بر قومیت و ملیت آن است.[2] در یهودیت، ملیت و نژاد با دین در هم آمیخته است. ماهیت ملیت یهودی، تا حدی در مطالعات تطبیقی روشن می‌شود. چنین تناسبی از ملیت و دین را در برخی از اشکال مسیحیت مانند ارامنه یا کلیسای قبطی نیز می‌توان یافت. همچنین واژة «امت» در اسلام به منزلة یک مجموعه از قوانین دینی، در اوایل ظهور اسلام فقط بر عرب‌ها اطلاق می‌شد. در تمام این موارد، ترکیب دین و ملیت برجسته است؛ گرچه در یهودیت تأکید بر نژاد پررنگ‌تر است.[3] در سراسر تاریخ یهود، اعتقاد به خدای واحد عادل وجود دارد. مظهر این اعتقاد کتاب مقدّس یهودیان (تنخ یا همان عهد عتیق نزد مسیحیان) می‌باشد. کتاب مقدس یهودیان یک سند کامل و متن متقن تاریخ برای آن قوم است که مورخان عبری آن را نگاشتهاند و آغاز آن به حدود قرن هشتم قبل از میلاد برمیگردد. این کتاب از پیدایش جهان و انسان تا سرگذشت حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان، تا زمان حضرت موسی‌علیه‌السلام و تاریخ بنی‌اسرائیل، همه را بیان می‌کند. کتاب مقدس، تنها منبعی است که زندگی و عملکرد آبا (حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان) را ذکر می‌کند و سنت‌های آنان را برمی‌شمرد.[4] بسیاری به حجیت کتاب مقدس اشکال کرده‌اند و نوشته‌های آن را حجت، قابل ارزیابی و قابل تطبیق با حوادث واقع شده نمی‌دانند،[5] اما عموم یهودیان و مسیحیان کتاب مقدس را کاملاً صحیح و موثّق می‌دانند و حتّی اکتشافات باستانشناسی در فلسطین را مؤیدی برای تاریخ خود می‌دانند. ما در این مقاله به دنبال بررسی شخصیت حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام و فرزندان ایشان در قرآن و تورات هستیم که در دو موضوع حضرت ابراهیم تا حضرت موسی (آبا و مشایخ) و حضرت موسی، آن را بررسی می‌کنیم. محور تحلیل ما مباحث تورات است و به سبب آشنایی ما با دیدگاه قرآن، کمتر به آن پرداخته‌ایم. 1. حضرت ابراهیم حضرت موسی علیهماالسلام[6] فهم دقیق فاصلة زمانی میان حضرت ابراهیم تا حضرت موسی ـ که به دورة آبا و مشایخ معروف است ـ کمک شایانی به درک شخصیت حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندان ایشان و همچنین تاریخ و عقاید یهودیت می‌کند. ریشه اندیشة قوم برگزیده و مالکیت ارض موعود را که همواره در ذهن یهود وجود داشت، در زمان ابراهیم و اسحاق باید جست‌وجو کرد. مراد از آبا، شخصیت‌های مهم قبل از حضرت موسی مانند ابراهیم، اسحاق، یعقوب و بنی‌اسرائیل است؛ گرچه برخی آدم و نوح را نیز جزو آبا دانسته‌اند.[7] ریشة آبا را باید در بین‌النهرین جست‌وجو کرد که عده‌ای به کنعان مهاجرت می‌کنند و بعدها تمام رسوم دینی و اجتماعی قوم عبرانی، تحت تأثیر آنان قرار می‌گیرد. آیا به راستی این حوادث از نظر تاریخی صحت دارند؟ منابع قابل دسترس تاریخی، مشکل به این پرسش، پاسخ می‌دهند.[8] یهودیان و مسیحیان کتاب مقدس را دارای اعتبار کافی برای این امر می‌دانند و دورة آبا را جزئی از تاریخ صحیح خود می‌انگارند. مسلمانان نیز به پیروی از قرآن، حضرت ابراهیم و فرزندان ایشان را از شخصیت‌های تاریخی می‌دانند که سرآغاز حرکتی دینی در جهان بودند. أ. ابراهیم علیه‌السلام 1. در تورات حضرت ابراهیم علیه‌السلام شخصیتی است که هم در تورات و هم در قرآن مورد احترام قرار گرفته، و از مفاخر ادیان توحیدی است.[9] نسب حضرت ابراهیم علیه‌السلام تا حضرت آدم علیه‌السلام در تورات مکتوب است.[10] خانوادة ابراهیم نیز ریشة سامی غربی دارند.[11]به عقیده تورات، حضرت ابراهیم علیه‌السلام حدود 2000 سال قبل از میلاد (4000 سال قبل) در شهر اور[12] (در ساحل فرات و در جنوب عراق فعلی) متولّد شد. نامش در ابتدا ابرام (پدر بلندمرتبه) بود و خداوند در 99 سالگی به سبب بشارت به فرزند، نام ابراهیم (پدر اقوام) را بر او نهاد.[13] به علت جنگهای متعدد در سرزمین بین‌النهرین، اقوام مختلف از آنجا به سرزمین کنعان مهاجرت کردند. به نقل سِفْر پیدایش، ابراهیم علیه‌السلام به همراه پدرش تارح، همسر و برادرزادهاش لوط به سمت سرزمین کنعان (فلسطین امروزی) مهاجرت کردند، ولی به علت انصراف از ادامه راه، در شهر حرّان (در جنوب ترکیه امروزی و در مرز سوریه) سکونت گزیدند.[14] این مهاجرت بخشی از مهاجرت سامیان غربی در آن دوره بود که در آن سامیان توانستند محلی برای زندگی خود و چراگاهی برای حیوانات خود پیدا کنند و همین سبب بقای آن قوم شد.[15] سفر پیدایش، از باب یازدهم آیة سیام به بعد، به نقل داستان مهاجرت و زندگی حضرت ابراهیم علیه‌السلام می‌پردازد. لازم به ذکر است که حضرت ابراهیم علیه‌السلام شخصیتی تاریخی و مسلّم است که شیخ و زعیم قبیلة خود (عبرانیان) بود. همچنین عشیره و طایفة او نیز برجسته و شاخص بودند و بعدها روایات متعددی از ابراهیم علیه‌السلام نقل کردند.[16] بنا بر نقل تاریخ یهودی، تارح بت‌پرست بود، اما ابراهیم علیه‌السلام به خدای واحد و محافظ کل معتقد بود و او را اِلْ شَدَه یا «ال شدای» یعنی خدای قادر متعال نامید. او با «ال شدای» آشنا شد و با او عهد بست و وعدة کنعان را برای ذریة خود از او گرفت.[17] او در حرّان این خدا را به همه معرفی کرد و خدایان قدیم و ارواح معبودهای اجدادی را رها کرد و به مبارزه با شرک و بتپرستی پرداخت. تمایلات یکتاپرستانه، قبل از ابراهیم نیز وجود داشت، اما یکتاپرستی ابراهیم برتر و متمایز از آنان بود. خدای ابراهیم آفرینندة زمین و آسمان بود و محدود در منطقه‌ای خاص نبود. خدای ابراهیم، خدای اخلاقی بود که به پرهیزکاری دعوت می‌کرد.[18] گرچه اغلب مؤمنان ادیان ابراهیمی معتقدند ابرهیم خود را پیامبر خدا می‌دانست، برخی بدون توجه به نبوت حضرت ابراهیم علیه السلام می‌گویند: «اینکه چگونه ابراهیم این خدا را یافت، در تاریخ مشخص نیست. شاید از راه عقل نظری و شاید هم از راه اشراق درونی و تجربة عرفانی به آن رسیده باشد».[19] سفر پیدایشِ تورات می‌گوید:ابراهیم علیه‌السلام تا 75 سالگی در حرّان ماند و در 75 سالگی به امر خداوند از حرّان به کنعان رفت و همسرش ساره و برادرزادهاش لوط و برخی از مردم حرّان را نیز با خود برد و در آنجا در شرق بیتئیل خیمه زدند و سرانجام در حبرون (الخلیل) ساکن شدند.در آنجا ابراهیم مکاشفه‌ای را تجربه کرد که آنچه را از همان آغاز پیش‌گویی کرده بود مبنی بر اینکه رهایی او از اور، ناشی از ارادة خدا و در راستای هدف مشخصی بود، تأیید می‌کرد.[20] او در همان الخلیل از دنیا رفت. او حضرت لوط علیه‌السلام را به شهر سدوم فرستاد و مردم سدوم به سبب بیتوجهی به پیام لوط، گرفتار عذاب الهی شدند. در اینکه خدای ابراهیم همان خدای موسی بود یا نه، بحث است. برخی معتقدند خدای ابراهیم همان یهوه است که القاب متعددی داشته است؛ مانند: ال علیون، ال شدّای، ال بت ال، و یهوه نامی بود که در زمان موسی مطرح شد؛ وگرنه تمام این موارد اشاره به دینی توحیدی و خدایی بسیط دارد.[21] تورات معتقد است چون ابراهیم علیه‌السلام با تکیه بر الهام خداوند به کنعان رفت و به دستورهای الهی گوش فرا داد، از این‌روی، خداوند نیز او را دوست خود برگزید. همچنین تورات می‌گوید: «خداوند متعال در کنعان با حضرت ابراهیم علیه‌السلام عهد بست که از نیل تا فرات را به فرزندان او که از نسل اسحاق پدید میآیند، عطا کند و نماد این پیمان نیز ختنة پسران در هفتة اول تولد بود[22] و به سبب همین عهد بود که او از ابرام به ابراهیم تغییر نام یافت».[23] این وعده بعدها در غالب امت برگزیدة خدا و یک میثاق قومی ـ جهانی از طریق سنت ختنه در بنی اسرائیل به منصة ظهور رسید.[24] برخی معتقدند این آیین که در آغاز به منزلة نشانة طهارت و عبادت خداوند انجام می‌گرفت، زمینه را برای همة بیگانگانی که می‌خواستند با انجام دادن سنت ختنه به امت ابراهیمی بپیوندند، فراهم می‌ساخت. افزون بر‌این، به منظور تأکید بر عنصر جهانی در این آیینِ قومی، نام بنیانگذار قوم، ابرام، پس از ختنه، به ابراهیم (پدر امت‌ها) تغییر یافت؛ یعنی وعده‌های مذکور در عهد، شامل کسانی که از ذریة ابراهیم هم نبودند، می‌شد و همة اقوامِ زمین را که باید در او و ذریة او برکت می‌یافتند، در بر‌می‌گرفت.[25] عهد خدا نقش بسیار مهمی در تجربة ابراهیم داشت. پس از وعدة نخستینِ خدا به ابراهیم و اطاعت او، مکاشفات پیاپی خدا بر او نازل گردید. با وسیع‌تر شدن دامنة این وعده از جانب خدا، ابراهیم ایمانی را به کار بست که برایش عدالت به‌شمار می‌آید. اعطای نیل تا فرات، وعدة فرزند، ختنه و قربانی فرزند، همه در چارچوب آن عهد الهی و تبعیت ابراهیم است.[26]همچنین تورات داستان قحطی و سفر ابراهیم به مصر، بازگشت به کنعان، ازدواج با هاجر، تولد اسماعیل و اسحاق در پیری، کوچ دادن اسماعیل و مادرش هاجر به فاران و وفات او را نیز بیان می‌کند و اینها نشانة عظمت این پیامبر الهی است. 2. در قرآن داستان حضرت ابراهیم علیه‌السلام در قرآن، شباهت بسیاری با آنچه در تورات بیان شده است، دارد. زعامت قوم، ازدواج حضرت ابراهیم علیه‌السلام با ساره و نازایی او و سپس ازدواج ایشان با هاجر، ارسال حضرت لوط به سدوم، تولد حضرت اسماعیل و اسحاق، کوچ دادن اسماعیل و هاجر به مکه، در قرآن نیز مکتوب است.البته در این باره تفاوت‌هایی نیز وجود دارد؛ نام پدر ابراهیم در قرآن آزر است،[27] ولی در تورات تارح است. آزر بت‌پرست بود و چون پدر ابراهیم از اجداد رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله به‌شمار می‌آید و عالمان اسلامی معتقدند همه پدران حضرت محمّ د‌صلی‌الله‌علیه‌وآله تا حضرت آدم علیه‌السلام موحّد و یکتاپرست بودند، از این‌روی، گفتهاند: «آزرِ بت پرست، پدر واقعی ابراهیم نبوده است. آزر عموی او بوده و چون سرپرستی و هزینة زندگی او را که یتیم بود برعهده داشت، به او لقب پدر ابراهیم را دادند». بسیاری از داستانهایی که دربارة حضرت ابراهیم در تورات آمده، در قرآن نیز موجود است؛ البته با این تفاوت که قرآن ابراهیم را از دروغ و پلیدیها پاک می‌داند و در همة موارد برای ابراهیم مقام عصمت قائل است و بر اساس آن به نقل سرگذشت ابراهیم می‌پردازد.نکتة اساسی در مورد حضرت ابراهیم، اختلاف قرآن و تورات در دو مورد است؛ یکی جریان بتشکنی حضرت ابراهیم علیه‌السلام است. در قرآن به تفصیل داستان بتشکنی و اعتراض به پرستش غیرخدا و سرانجام به آتشافکنده شدن و گلستان شدن آتش بر ابراهیم بیان شده است،[28] ولی تورات در این باره ساکت است. دوم موضوع بنای کعبه است که حضرت ابراهیم علیه‌السلام به کمک اسماعیل علیه‌السلام آن را بنا کرد[29] و چون اسماعیل را خداوند در پیری به او عطا کرد، پس بنای کعبه باید در اواخر عمر شریف آن حضرت باشد که قرآن به تفصیل به آن پرداخته، ولی در تورات از آن ذکری نشده است. شاید دلیل آن این باشد که تورات فقط به وقایعِ اتفاق‌افتاده در کنعان می‌پردازد و از وقایعی که در بین‌النهرین قبل از مهاجرت ابراهیم به کنعان و همچنین وقایعی که پس از خروج از کنعان و ورود به حجاز اتفاق افتاده، چیزی نمی‌گوید. شاید دلیل این امر، این است که یهودیان و مسیحیان معتقدند مکانی که هاجر و اسماعیل به آنجا کوچ داده شدند، در فاران در شمال شرقی سینا و جنوب فلسطین است؛ زیرا برای آنان همین که هاجر و اسماعیل از فلسطین خارج شدند، کافی بود و بیش از آن اهمیت نداشت؛ اما مسلمانان آن مکان را در امتداد این مسیر و در شرق حجاز یعنی مکه می‌دانند. از منظر قرآن، ابراهیم حنیف و مسلمان است.[30] در توضیح این مطلب باید گفت شریعت انبیا با هم تقاوت دارد، اما دین نزد همة آنان یکی است. ما دینی به نام نوحیت، ابراهیمیت، موسویت، عیسویت و یا محمدیت نداریم و بر اساس تصریح قرآن «الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ»، دین از آدم تا خاتم و از خاتم تا قیامت فقط یک دین است و آن اسلام و تسلیم شدن در برابر خد بر سه اصل توحید، نبوت و معاد استوار است. به مقتضای رشد جامعه انسانی و مدنی شدن انسان، قانون‌ها و شریعت این دین توسط انبیا کامل می‌شود تا زمان نبی‌اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله که جامعة بشری به بلوغ اجتماعی رسید و شریعت خداوند کامل شد و اسلام، نام رسمیِ دین خدا شد. انبیا و مؤمنان از آدم تا خاتم، همه مسلمان (یعنی تسلیم حق) بودند و این معنای لغوی، در زمان نبی اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و پس از واقعة غدیر، به معنایی اصطلاحی تبدیل شد و نام دین خدا شد.[31] اشارة قرآن به اینکه حضرت ابراهیم حنیف و مسلمان بود، به همین دلیل بوده است. ب. اسحاق و اسماعیل علیهماالسلام 1. در تورات تورات معتقد است خداوند بارها به ابراهیم علیه‌السلام وعدة نسل فراوان داده و از طرفی ساره نیز نازا بود. از این‌روی، ابراهیم علیه‌السلام با کنیزش هاجر ازدواج کرد و از او صاحب پسری شد و او را اسماعیل (یعنی خدا میشنود) نام نهاد و پس از چهارده سال خداوند به ساره نیز پسری عطا کرد که او را اسحاق (یعنی میخندد) نام نهادند. 1.تورات دربارة حضرت اسماعیل علیه‌السلام سخن چندانی نمی‌گوید و فقط پس از داستان تولد او، اشاره می‌کند که به اسماعیل برکت می‌دهد و می‌گوید: «او را بسیار گردانم و دوازده رئیس از وی پدید آیند و امتی عظیم از وی به وجود آوردم»[32] و در دو جای دیگر نیز به او اشاره‌ای دارد؛ یکی در مورد بحث ختنه که خداوند آن را واجب کرد و اسماعیل در آن هنگام سیزده ساله بود[33] و دیگری که می‌گوید اسماعیل و مادرش در فاران ساکن شدند و مادرش برای او زنی از اهل مصر گرفت .[34] تورات معتقد است پیدا شدن آب برای اسماعیل و مادرش در مکانی به نام «بئر شبع» در جنوب فلسطین و شمال شرق صحرای سینا بوده است.[35]سخنِ سفر پیدایش دربارة حضرت اسحاق علیه‌السلام مبهم است و شخصیت او تحت تأثیر پدرش حضرت ابراهیم و پسرش حضرت یعقوب قرار گرفت. پس از مرگ ابراهیم، بلافاصله یعقوب ظاهر می‌گردد. تورات دربارة اسحاق معتقد است که خداوند به او نسل فراوان می‌دهد و عهد و پیمان خدا با ذریة ابراهیم از نسل اسحاق بسته شد و ارض موعود (نیل تا فرات) متعلّق به بنیاسحاق (و سپس بنی‌اسرائیل) است و اسحاق جانشین ابراهیم است و ذریه فراوانی (از نسل یعقوب) پیدا می‌کند. اسحاق وارث همة دارایی‌های ابراهیم و وارث این سرزمین است.[36] به نظر تورات، آنان قوم برگزیده و منتخب الهی هستند که باید بر سرزمین مقدس (نیل تا فرات) حکومت کنند.[37] تورات دربارة داستان ذبح فرزند ابراهیم علیه‌السلام نیز می‌گوید:حضرت ابراهیم مأموریت یافت اسحاق را قربانی کند و ابراهیم این مسئله را با اسحاق در میان نمیگذارد و در پاسخ او دربارة اینکه پس گوسفند قربانی کجاست، فرمود: ای پسر من، خدا برة قربانی را برای خود مهیا خواهد ساخت. ابراهیم، اسحاق را به مذبح برد، ولی خداوند قوچی را فدیة اسحاق قرار داد و از ذبح شدن اسحاق جلوگیری کرد[38] و به سبب این اطاعتِ ابراهیم، خداوند برکتهای فراوانی در نسل ابراهیم و اسحاق قرار داد.[39] 2. در قرآن قرآن نیز بسیاری از مطالب ارائه شده در تورات را با تفاوت‌هایی میپذیرد. قرآن دربارة اسماعیل و مادرش معتقد است پس از اینکه ساره از وجود اسماعیل ابراز ناراحتی کرد، ابراهیم، اسماعیل و هاجر را به مکه آورد و رها کرد و پیدایش آب مربوط به همین دوران است. مسلمانان معتقدند چشمة زمزم در مکه، همان آب است. ابراهیم به کنعان رفت و پس از سالها به مکه بازگشت، و خداوند به او دستور داد اسماعیل را ذبح کند. او چند بار این دستور را در خواب دید و سرانجام آن را با اسماعیل در میان گذاشت و اسماعیل نیز به او فرمود: «پدرم، دستور را اجرا کن». ابراهیم آمادة ذبح کردن فرزند شد که خداوند قوچی را فدیه او قرار داد.[40]مسلمانان معقتدند فاران کوهی است در نزدیکی مکه، نه جنوب فلسطین، همچنین اختصاص وعدة الهی به نسل اسحاق را نمیپذیرند و می‌گویند خداوند در اعطای عهد به ابراهیم فرمود از نسل تو هر کس که ظالم باشد، صاحب عهد نمیشود و به مقام امامت و رهبری الهی نخواهد رسید. از این‌روی، پیامبر اسلام نیز که از نسل اسماعیل و ابراهیم است، صاحب عهد الهی است. بنا بر آنچه بیان شد، معلوم گردید اصلی‌ترین موضوع، وصایت است که به اختلاف شدید بین فرزندان و پیروان حضرت ابراهیم منجر شده است. یهودیان و مسیحیان، بر اساس آنچه در تورات آمده است، معتقدند خداوند عهد خود را فقط با ذریة اسحاق از نسل ابراهیم بسته است و فقط بنی‌اسرائیل که فرزندان یعقوب و اسحاق هستند، وارث عهد خدا هستند. از این‌روی، برای فرزندان اسماعیل حقی را در عهدِ خدا قائل نیستند. تورات معتقد است خداوند عهد خود را (اعطای سرزمین نیل تا فرات) به ابراهیم علیه‌السلام داده است و می‌گوید: «در آن روز خداوند با ابرام عهد بست و گفت این زمین را از نهر مصر تا به نهر عظیم یعنی فرات به نسل تو بخشیده‌ام»[41] سپس در ادامه پس از بشارت ِ اسحاق به ابراهیم می‌گوید: «در نسل ابراهیم هم، این عهد را به فرزندان اسحاق داده‌ام، نه فرزندان اسماعیل» همچنین می‌گوید: خدا به ابراهیم گفت اما زوجة تو سارای، نام او را سارای مخوان، بلکه نام او ساره باشد ٭ و او را برکت خواهم داد و پسری نیز از وی به تو خواهم بخشید. او را برکت خواهم داد و امت‌ها از وی به وجود خواهند آمد و ملوک امت‌ها از وی پدید خواهند شد ٭ آن‌گاه ابراهیم بر وی در افتاده بخندید و در دل خود گفت، آیا برای مرد صدساله پسری متولد شود و ساره در نود سالگی بزاید ٭ و ابراهیم به خدا گفت کاش که اسماعیل در حضور تو زیست کند ٭ خدا گفت به تحقیق، زوجه‌ات ساره برای تو پسری خواهد زایید و او را اسحاق نام بنه و عهد خود را با وی استوار خواهم داشت تا با ذریت او بعد از او عهد ابدی باشد ٭ و اما در خصوص اسماعیل، تو را اجابت فرمودم. اینک او را برکت داده بارور گردانم. و او را بسیار کثیر گردانم، دوازده رئیس از وی پدید آیند و امتی عظیم از وی به وجود آورم ٭ لکن عهد خود را با اسحاق استوار خواهم ساخت که ساره او را بدین وقت در سال آینده برای تو خواهد زایید.[42] دو نکتة مهم در این مطلب وجود دارد: الف) عهد خدا، اعطای سرزمین نیل تا فرات است و صاحبان آن برگزیدگان جهان خواهند بود؛ ب) این عهد فقط به فرزندان اسحاق از نسل ابراهیم می‌رسد، نه به فرزندان اسماعیل؛ زیرا وارث و ذبیحة ابراهیم، اسحاق است نه اسماعیل. تورات دربارة اسماعیل سخن چندانی نمی‌گوید و او را محروم از عهد الهی و ارث از ارض موعود (نیل تا فرات) می‌داند. اساساً اعتقاد صهیونیسم مسیحی و صهیونیسم یهودی بر مالکیت یهود بر نیل تا فرات، ناشی از همین نگاه تورات می‌باشد. تورات بار دیگر به صراحت اعلام می‌کند وارث عهد خداوند فقط ذریة اسحاق است: پس (ساره) به ابراهیم گفت: این کنیز را با پسرش بیرون کن؛ زیرا که پسر کنیز با پسر من اسحاق وارث نخواهد بود ٭ اما این به نظر ابراهیم دربارة پسرش بسیار سخت آمد ٭ خدا به ابراهیم گفت دربارة پسر خود و کنیزت به نظرت سخت نیاید، بلکه هر آنچه ساره به تو گفته است، سخن او را بشنو؛ زیرا که ذریت تو از اسحاق خوانده خواهد شد.[43] اما قرآن، هم اسماعیل و هم اسحاق را در عهد خدا مساوی می‌داند و عهد خدا را امامت و ولایت بر مردم می‌داند، نه امری مادی (ارض موعود) و آن را از آنِ ظالمان نمی‌داند. قرآن می‌فرماید: «وَإِذِ ابْتَلَی إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَمِن ذُرِّیَّتِی قَالَ لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ».[44]مسلمانان معتقدند بنی‌اسرائیل فقط در عصر خود، قوم برگزیده بودند،[45] نه اینکه در همة اعصار قوم برگزیده باشند. پیامبر خاتم نیز از نسل اسماعیل بود و شاید همین امر دلیل شد که یهودیان و مسیحیان، نبوت نبی‌اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله را نپذیرند؛ زیرا او از بنی‌اسماعیل بود، نه بنی‌اسرائیل. و آنان ایشان را به خوبی می‌شناختند،[46] و معتقد بودند ایشان از بنی‌اسرائیل که وارث عهد خداست، نیست. در مجموع، وجود وصی و جانشین برای حضرت ابراهیم، از اصول مسلّم و مهم در ادیان توحیدی است که حل آن می‌تواند بسیاری از مسائل بین ادیان را حل کند. خاستگاه و نگاه نژادیِ یهود و ادعای ارض موعود (نیل تا فرات) وصایت است.نگاه اسلام، نگاه مبتنی بر امامت و ولایت است که هر کس از آل ابراهیم که شرایط آن را داشته باشد به این عهد می‌رسد؛ چه از نسل اسحاق باشد یا از نسل اسماعیل. قرآن می‌فرماید: «فَقَدْ آتَیْنَا آلَ إِبْرَاهِیمَ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَآتَیْنَاهُم مُّلْکاً عَظِیماً».[47] در تقاضای ابراهیم نیز فرمود:«لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» ما نیز بر همین اساس، هم اسماعیل و هم اسحاق را وصی و جانشین ابراهیم می‌دانیم. پی نوشت ها: [1]. Robert Goldenberg, The Origins of Judaism: From Canaan to the Rise of Islam, p.5. [2]. Louis Jacobs, The Jewish Religion: A Companion, p.2. [3]. Robert M. Seltzer, “Jewish People” in The Encyclopedia of Religion, Vol. 8, p.30-31. [4]. Haim Hillel Ben Sasson, “History” in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, P 572 / and see: Cecil Roth, A History of The Jews: From Earliest Times Through the Six Day War. [5]. Robert Goldenberg, The Origins Of Judaism: From Canaan To The Rise of Islam, p.9. [6]. ر.ک: کتاب مقدس (سفر پیدایش و اوایل سفر خروج) ـ ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ترجمة بهزاد سالکی، ص3-10. ـ ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ترجمة مهرداد فاتحی، ص25 ـ 34. ـ ابا ابان، قوم من: تاریخ بنی‌اسرائیل، ترجمة نعمت الله شکیب اصفهانی، ص8 ـ 16. ـ جان ناس، تاریخ جامع ادیان، ترجمة حکمت ص 488 ـ491. ـ محمد خلیفه حسن احمد، تاریخ الدیانه الیهودیه، ص193-195. ـ عبدالوهاب المسیری، دایرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ج4، ص 138-146. - Haim Hillel Ben Sasson, "History" in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, p.571- 574. - Abraham Malamat, “Origins and Formative period” in A History of the Jewish People, p.28-42. [7]. محمد خلیفه حسن احمد، تاریخ الدیانه الیهودیه، ص 193. [8]. Abraham Malamat, “Origins and Formative period” in A History of the Jewish People, p.28. [9]. Hans Kung, Judaism: Between Yesterday and Tomorrow, p.9. [10]. پیدایش 5: 1 ـ 33 نسب نوح تا آدم و 11: 10 ـ 42 نسب ابراهیم تا سام بن نوح. [11]. Haim Hillel Ben Sasson, "History" in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, p.573. [12] . شهر اور (Ur) با جمعیتی حدود 500000 نفر که به کشاورزی، ساخت مصنوعات دستی و تجارت اشتغال داشتند، پایتخت امپراتوری سومر بود. این شهر در 1960 ق.م به دست عیلامی‌ها نابود شد.(ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ترجمة بهزاد سالکی، ص 5) [13]. ر.ک: کتاب مقدس (سفر پیدایش 17: 1 به بعد). [14]. آنان ابتدا در حران سکونت داشتند،که احتمال دارد ابراهیم نیز در آنجا متولد شده باشد. آنان به¬سبب رونق وشکوفایی اور بدانجا مهاجرت کردند که پس از وقوع جنگ و ناآرامی در بین النهرین و اور به حران بازگشتند. تارح در حران وفات یافت و ابراهیم سرپرستی خانواده را برعهده گرفت. (ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 4 و 5) [15]. Ben Sasson, Haim Hillel, "History" in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, p.573. [16]. جان ناس بایر، تاریخ جامع ادیان، ترجمة علی اصغر حکمت، ص 23. [17]. Hans Kung, Judaism: Between Yesterday and Tomorrow, P.6. [18]. ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 5. [19]. همان، ص 6. [20]. همان، ص7 [21]. محمد خلیفه حسن احمد، تاریخ الدیانه الیهودیه، ص 193. [22]. Robert Goldenberg, The Origins of Judaism: From Canaan to the Rise of Islam, p.10. [23]. پیدایش 15: 19 و 17: 19ـ 21؛ بر همین اساس بنی‌اسرائیل و هم اکنون یهودیان معتقدند نیل تا فرات ارض موعود آنان و متعلّق به آنان است. از این رو در پرچم رژیم صهیونیستی دو خط آبی وجود دارد که نمایانگر رود نیل تا فرات است که در مرکز آن ستاره داود است که نماد بازگشت قدرت به یهودیان است. [24]. ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 7. [25] . همان، ص 8. [26] . ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص27. [27] . انعام: 74. [28] . ر.ک: انبیاء و صافات. [29] . بقره: 127 [30]. بقره، 135 / آل عمران: 67 / آل‌عمران 95. [31]. مائده: 3. [32]. پیدایش 17: 20. [33]. پیدایش 17: 23 ـ 27. [34]. پیدایش 14: 21 ـ 22. [35]. عبدالوهاب المسیری، دایرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیزم، ترجمة مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های تاریخ خاورمیانه، ج 4، ص140-141. [36]. پیدایش17: 15-22. [37]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص 28 ـ 29. [38] . پیدایش 22: 1 به بعد. [39]. عبدالوهاب المسیری، دایرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیزم، ج 4، ص 141-142. [40]. صافات: 102؛ البته در منابع اسلامی نیز گاه بر خلاف نظر مشهور، اسحاق را ذبیحة ابراهیم می‌دانند، ممکن است اعتقاد به ذبیحه بودن اسحاق در اسلام از اسرائیلیات باشد. برای آگاهی بیشتر ر.ک: (تفاسیر قرآن ذیل آیات مربوط به ابراهیم؛ و کتاب‌های مربوط به قصص انبیا در قرآن). [41]. پیدایش 15: 18. [42]. پیدایش17: 15-22. [43]. پیدایش 21: 10-13. [44]. بقره، 124. [45]. بقره، 47 و 122. [46]. یعرفونه کما یعرفون ابنائهم؛ (انعام:20). [47]. نساء، 54، منبع: فصلنامه معرفت ادیان شماره 1 ادامه دارد ...
93/07/09 - 00:26
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها