واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: درياي خزر با مساحت 436000 كيلومتر مربع داراي 6380 كيلومتر ساحل است كه 922 كيلومتر آن از آستارا تا رود اترك متعلق به ايران است . درياي خزر از نظر صيد ماهي اهميت بسيار دارد و ماهيان خاوياري آن داراي شهرت جهاني هستند. در اين دريا حدود 100 گونه ماهي زندگي ميكند كه درحال حاضر تنها حدود 15 نوع آن مورد بهرهبرداري است. درياي خزر داراي ذخاير نفت و گاز است و كل ذخاير اثبات شده نفت در اين دريا 50 ميليارد بشكه است و اين يعني حدود چهار درصد از كل ذخاير نفت جهان. درياي خزر به تنهايي 93 درصد از ذخيره خاويار و ماهيان خاوياري جهان را در خود جاي دادهاست. همچنين پنج گونه از ماهيان خاوياري ممتاز جهان نيز در اين دريا مي زيستند كه به ترتيب كيفيت عبارتاند از «فيل ماهي»، «قره برون يا ماهي خاوياري ايران»، «ماهي خاوياري گلد (چالباش) يا روس»، «ماهي شيپ»، «ماهي ازون برون». فيل ماهي بزرگ ترين ماهي آبهاي داخلي ايران است كه از نقطه نظر كيفيت خاويار رتبه اول را به خود اختصاص داده نام ديگر آن بلوگا است و نمونههايي از آن با وزني حدود 1400 كيلوگرم و سني بيش از 100 سال صيد شدهاست. هر دو يا سه سال يك بار تخم ريزي ميكند و بين 14 و 17 سالگي بالغ ميشود و به واسطه بهترين خاويار، رتبه گرانترين ماهي و خاويار جهان را دارد. اندازه آن يك و نيم متر تا بيش از چهار متر مي باشد. براساس آمارهاي موجود، درحاليكه استان گلستان در دهه هاي گذشته سالانه 120 تن خاويار برداشت مي كرد اما اين رقم در سالهاي اخير به يك تن و 700 كيلوگرم كاهش يافته است رقمي كه زنگهاي خطر و نگراني را به صدا در آورده است. جالب است بدانيم در دهه 70 كل خاويار استحصال شده در كشور 350 تن بود. مدير كل شيلات استان گلستان صيد بي رويه و قاچاق در آبهاي ساحلي گلستان، آلودگي هاي صنعتي و كشاورزي، صيد صنعتي ماهيان خاوياري توسط كشورهاي حاشيه درياي خزر و ايجاد سد در بالادست رودخانه ها كه منبع اصلي تخم ريزي ماهيان خاوياري در آبهاي شيرين است را از مهمترين عوامل ازبين رفتن زايشگاه هاي ماهيان خاوياري ذكر مي كند. وي همچنين ارزش ريالي هر 100 گرم خاويار را از 350 هزار ريال به بالا عنوان مي كند . در واقع قيمت هر كيلوگرم خاويار جهان بستگي به كيفيت آن (بلوگا بهترين خاويار جهان محسوب مي شود كه مربوط به ايران است) بين 7 تا 10هزار دلار در بازارهاي جهاني به فروش مي رسد. البته نكته مهم و قابل تامل درمورد صيد قاچاق ماهيان خاوياري اين است كه با توجه به عدم وجود زيرساخت هاي اقتصادي و كارخانه هاي بزرگ در منطقه بندرتركمن و گميشان ، مراكز عمده توليد خاويار، اكثر مردم بويژه جوانان به دليل درآمدزا بودن قاچاق خاويار و همچنين بيكاري به اين حرفه (صيد قاچاق) روي آورده اند و مسوولان استاني نيز بدليل ملاحظات خاص و حساسيت موضوع كه با معيشت مردم سر و كار دارد نمي توانند بطور قاطعانه اعمال قانون كنند . در اين حال علي اكبر پاسندي مدير كل شيلات استان گلستان مي گويد: درحال حاضر بيش از 50 درصد كل خاويار استانهاي شمالي كشور، دراستان گلستان توليد مي شودو يك هزار و 695 صياد مجاز اقدام به صيد انواع ماهيان خاوياري و استخواني در اين استان مي نمايند . همچنانكه گفته شد با نگاهي به آمار صيد ماهيان خاوياري و استخواني در سه استان شمالي، مي توان دريافت كه ميزان صيد اين ماهيان درسنوات گذشته به دلايلي از قبيل تخريب مناطق حساس شيلاتي استان، مسائل و مشكلات اجتماعي – اقتصادي، كمبود امكانات حفاظتي و مسائلي از اين قبيل سير نزولي داشته است. كارشناسان پيش بيني مي كنند با ادامه روند كنوني استحصال از ماهيان خاوياري تا سال 1400 كاملا از بين برود و به صفر برسد و به تبع آن اشتغال صيادان مجاز نيز مورد تهديد قرار گيرد. پاسندي در اين مورد يادآور مي شود: هرقدر ميزان صيد ماهيان خاوياري كمتر باشد، ميزان استحصال خاويار نيز كم خواهد شد. وي با اين وجود مي گويد: امسال با بكارگيري 20 استخر در مركز تكثير و پرورش ماهيان خاوياري شهيد مرجاني حدود دو ميليون بچه ماهي خاوياري در اوزان 4 تا 5 گرم پرورش و در دريا رهاسازي شد. همچنين 16400 قطعه بچه ماهي چالباش و فيل ماهي جهت پرورش در بخش خصوصي سراسر كشور ارسال شد. پاسندي در ادامه مي افزايد : ماهيان خاوياري رودكوچ هستند، بدين معني كه براي تكثير طبيعي و تخم ريزي بايد به رود خانه ها مهاجرت كرده سپس در مناطق بالادست رودخانه اقدام به تخم ريزي كنند و از آنجا كه دريا به عنوان پرورشگاه آبزيان و رودخانه نيز به عنوان زايشگاه آبزيان است و ماهيان هر ساله براي زاد و ولد بايد به اين رودخانه ها مهاجرت كنند.اين رودخانه ها جايگاه مهمي در امر احيا و بازسازي ذخاير آبزيان دريا دارد. وي سپس ادامه مي دهد: با توجه به آلودگي هاي شهري،كشاورزي،صنعتي و احداث سد كه موجب مسدود شدن مسير مهاجرت ماهيان مي شود و هم زماني برداشت آب توسط بخش كشاورزي و رها سازي ماهيان به دريا و كاهش آبدهي رودخانه تاثير بسيار مخربي بر تكثير ماهيان خواهد داشت. اين كارشناس برجسته شيلات مي گويد: جهت برون رفت نياز است آب بندان هاي دو منظوره در مسير رودخانه ها احداث شود تا در زمان بارندگي هاي فصلي آب هاي مازاد در اين آب بندان ها ذخيره و در زمان رهاسازي مورد استفاده قرار گيرد. مدير كل شيلات گلستان در ادامه به بازسازي ذخاير ماهيان درياي خزر اشاره كرد و گفت: مراكز بازسازي ذخاير شامل 2 بخش خاوياري و استخواني است كه بخش خاوياري در 2 مركز شهيد مرجاني و سدوشمگير صورت مي گيرد كه اين 2 مركز جمعا داراي 240 هكتار سطح مفيد كشت بوده كه در زمينه تكثير، پرورش گوشتي و رهاسازي بچه ماهيان خاوياري از گونه هاي فيل ماهي، قره برون، چالباش، شيپ و ازون برون فعاليت دارد. به گفته وي، همچنين مركز استخواني كلمه سيجواال با سطح مفيد كشت 70 هكتار درامر تكثير ماهيان كلمه، كپور دريائي و سفيد و همچنين رهاسازي بچه ماهيان آنها به دريا فعاليت دارد. وي يادآور مي شود: ميزان صيد مولدين ماهيان خاوياري مركز شهيد مرجاني در سال گذشته درمجموع بيش از 200 عدد بوده كه اين مقدار در سال 81 در حدود 800 عدد بوده است. مدير كل شيلات گلستان در خصوص مولدسازي ماهيان خاوياري مي گويد : با توجه به روند صيد نزولي ماهيان خاوياري درياي خزر و به تبع آن كاهش مولدين كه منجر به كاهش تكثير و توليد بچه ماهيان خاوياري شد براي رفع اين نقيصه بزرگ، مراكز بازسازي ذخاير ماهيان خاوياري، استان طرح پايلوت مولدسازي را در دستور كار خود قرار داد و از سال 1380 اقدام به پرورش ماهيان خاوياري نموده و با تلاش و مديريت، كارشناسان به بيوتكنيك آن دست يافته اند. پاسندي اد امه مي دهد : در سال گذشته مولدين نر پرورشي گونه فيل ماهي به مرحله بلوغ جنسي رسيده و در امر تكثير مصنوعي مولدين ماده وحشي مورد استفاده قرار گرفته و نتايج بسيار خوبي حاصل شد و اميد داريم كه در سالهاي آتي مولدين ماده نيز به مرحله بلوغ جنسي رسيده و مورد تكثير مصنوعي قرار گيرند. وي تاكيد مي كند : به نظر مي رسد تنها راه فعال داشتن مراكز بازسازي ذخاير ماهيان خاوياري و توليد انبوه بچه ماهيان، به منظور بازسازي ذخاير آن در درياي خزر از اين طريق امكان پذير مي باشد. صادرات خاويار همچنين نقش بسزايي در در آمد زايي استان دارد بطوريكه مديركل گمركات گلستان ارزش ميزان خاويار صادراتي را در 9 ماهه سال گذشته از استان گلستان 900 هزار دلار ذكر كرد كه بگفته او 25 درصد در مقايسه با مدت مشابه سال قبل كاهش داشته است. عليرغم سير نزولي استحصال خاويار شيلات برنامه هاي مختلف و متنوعي را در رابطه با ماهيان خاوياري در دست اقدام دارد كه يكي از آنها تقويت مراكز تكثير و توليد و مولد سازي است. عمليات ميكروسزارين كه طي آن تخمهاي ماهي بدون شكافته شدن شكم ان استحصال و تكثير مي شود نيز از جمله شيوه هاي ديگر براي حفظ نسل ماهيان خاوياري است كه ماهي پس از تخليه شدن تخمها دوباره به دريا بازگردانده مي شود. كارشناسان حفاظت روزآمد با تجهيزات كافي در دريا و اصلاح قانون حفاظت آبزيان براي مقابله با صيد غير مجاز را دو طريق ديگر براي حفاظت از ماهيان خاوياري عنوان مي كنند صيد قاچاق ماهيان خاوياري هم اكنون سه برابر صيد عادي است و اين مسئله نشان دهنده معضل بيكاري در مناطق تركمن نشين بويژه گميشان است كه بيشترين صيد قاچاق از اين منطقه صورت مي گيرد. بنظر مي رسد دولت مي تواند بطور جدي با اجراي برنامه هاي توسعه تكثير خاويار و بخدمت گرفتن جوانان تركمن در اين منطقه كه زمينه هاي صيادي در آن فراهم است بخش مهمي از قاچاق خاويار را بسمت توليد خاويار سوق دهد كه اين امر مي تواند ضمن جلوگيري از قاچاق خاويار معضل بيكاري را نيز بنحو مطلوبي حل كند . بايد تاكيد كرد دريا هم مانند جنگل و منابع طبيعي ديگر جزو انفال است و همه بايد در حفظ و حراست از آن تلاش كنند. 579/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 406]