واضح آرشیو وب فارسی:فارس: /معرفي پلهاي تاريخي نصف جهان/پل خواجو زيباترين پل جهان در دوران صفوي / سيوسه پل شاهكار بيهمتايي معماري صفويخبرگزاري فارس: پل خواجو در دوران صفوي يكي از زيباترين پلهاي جهان به شمار ميرفت و اكنون نيز به خاطر معماري و تزئينات كاشيكاري آن از ديگر پلهاي زاينده رود مشهورتر است.
خبرگزاري فارس: پل خواجو در دوران صفوي يكي از زيباترين پلهاي جهان به شمار ميرفت و اكنون نيز به خاطر معماري و تزئينات كاشيكاري آن از ديگر پلهاي زاينده رود مشهورتر است.
به گزارش خبرگزاري فارس از اصفهان، پل خواجو كه از بناهاي عصر شاه عباس دوم صفوي است به نامهاي پل بابا ركنالدين، پل شيراز و پل حسن آباد نيز ناميده شده و بيشتر به منزله سد به كار ميرفته است.
درازاي اين پل ۱۳۳ متر و پهناي آن ۱۲ متر است و به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو شهرت يافته است.
پل خواجو در دوران صفوي يكي از زيباترين پلهاي جهان به شمار ميرفته و اكنون نيز به دليل معماري و تزئينات كاشيكاري آن از ديگر پلهاي زاينده رود مشهورتر است.
در ميان هر يك از دو ضلع شرقي و غربي پل ساختماني بنا شده كه شامل چند اتاق مزين به نقاشي به نام بيگلر بيگي است كه در آن دوره جايگاه بزرگان و اميراني بوده كه براي تماشاي مسابقات شنا و قايقراني بر روي درياچه مصنوعي به اين مكان فرا خوانده ميشدند.
شعراي اصفهان درباره پل خواجو اشعار زيبايي سروده و در اين سرودهها زيباييهاي آن را ستودهاند كه از جمله اين سرودهها قصيده بلند صائب تبريزي در وصف يكي از روزهاي جشن و چراغاني در كنار اين پل است.
بنا بر نظر مورخان و پژوهشگران هدف شاه عباس دوم از ساختن پل خواجو پيوند دادن دو محله خواجو و دروازه حسنآباد با تخت فولاد و راه شيراز بوده است.
گردشگران و جهانگرداني كه در دورههاي گوناگون به اصفهان آمدهاند، زيباييهاي پل خواجو را ستوده و آن را در زمره شاهكارهاي جاودانه معماري ايراني و اسلامي به شمار آوردهاند.
* پل جويي رابط باغهاي سلطنتي در ساحل شمالي و جنوبي زايندهرود
پل جويي كه با عرض كم و طول نزديك ۱۴۷ متر ميان دو پل اللهورديخان و پل خواجو ساخته شده است، يكي ديگر از پلهاي تاريخي اصفهان و از سازههاي دوره شاه عباس دوم صفوي است كه به منظور ارتباط باغهاي سلطنتي در ساحل شمالي و جنوبي رودخانه زايندهرود بنا شده است.
برج شش گوشه وسط پل با چشمههاي آب جاري فرح بخش حال اميران، اشراف، مهمانان و سفيراني بود كه به حضور شاه شرفياب ميشدند.
در قسمت غربي اين پل آب رودخانه به صورت درياچهاي در ميآمد به همين لحاظ به آن «پل درياچه» نيز ميگفتند.
اين پل به آمد و شد عامه مردم اختصاص نداشته بلكه تنها وسيله ارتباط باغهاي سلطنتي دو كناره شمالي و جنوبي رودخانه يعني باغي معروف به «باغ درياچه» با باغهاي گسترده سعادتآباد، پل اللهوردي خان، پل خواجو، بناهاي با شكوه هفت دست و آيينهخانه و در اصل محل عبور خانواده شاه عباس دوم صفوي، بزرگان، مهمانها و سفيراني بوده است كه اجازه ديدار با شاه عباس دوم را داشتهاند.
وجه تسميه اين پل به جويي به فراخور جوي كوچك ظريفي از سنگ پارسي بوده كه در عهد صفويه بر روي پل تعبيه كرده بودند كه اين جوي آب را از يك سو به طرف ديگر پل جاري ميكرده اما نام اصلي آن «سعادتآباد» بوده و به فراخور مجاورت با هفت كاخ از كاخهاي سلطنتي عصر شاه عباس دوم «پل هفت دست» نيز نام داشته است.
در بخش شرقي و غربي اين پل آب رودخانه بر روي هم انباشته ميشده و به شكل درياچهاي در ميآمده به آن «پل درياچه» نيز ميگفتهاند.
* سيوسه پل شاهكار بيهمتايي از معماري در دوران صفوي
سيوسه پل يكي از مشهورترين پلهاي اصفهان است و شاهكار بيهمتايي از آثار دوره پادشاهي شاه عباس اول و معماري دوران صفوي است.
شمار دهنههاي اين پل كه با زيبايي هر چه تمامتر آب زايندهرود را تقسيم ميكند، 33 عدد است به همين دليل به اين اسم ناميده شده است.
اين پل كه شاهكاري بي همتا محسوب ميشود، با هزينه و بازبيني سردار شاه عباس اول به نام الله وردي خان بنا شده است و به همين دليل پل الله وردي خان نيز خوانده ميشود.
سيوسه پل 295 متر طول و 13.75متر عرض دارد و در زمره نخستين آثاري است كه شاه عباس اول دستور ساختن آن را داده است.
پل سيوسه چشمه، پل چهار باغ، پل جلفا و پل زاينده رود از جمله ديگر نامهاي اين پل زيباي عصر صفوي است.
اين پل كه چهار باغ عباسي را به چهار باغ بالا متصل ميكند، 40 چشمه داشته اما امروز بيش از سي و سه چشمه آن باقي نمانده است و بقيه آنها مسدود شدهاند.
در طرفين پل معبر باريك مسقفي است كه در سراسر طول پل ديده ميشود و داراي يك پيادهرو براي گردش در بالا و يك پياده رو در پايين است كه پياده رو پائين گذرگاه مسقفي در ميان پايههاي مركزي پل است و به فاصله كمي از بستر رودخانه ايجاد شده است.
مصالحي كه در ساخت سيوسه پل به كار رفته، آجر در قسمت فوقاني و سنگ در طبقه تحتاني پل است.
در دوران صـفـويه جـشـن آبريزان يا آبريزكان در كنار زايندهرود و در نزديكي اين پل برگزار ميشده است.
در اين جشن كه در 13 تير ماه هر سال برگزار ميشد مردم با پاشيدن آب و گلاب روي يكديگر در اين مراسم شركت ميكردهاند به طورىكه مورخان و سياحان خارجى نوشته اند شاه عباس اول نيز در جشن آبريزان شركت مىكرد.
* پل مارنان، واسطه اتصال ساحل شمالي و جنوبي زايندهرود
پل مارنان در خيابان مطهري بين پل فلزي و پل وحيد ساخته شده و واسطه اتصال دو ساحل شمالي و جنوبي رودخانه در غربيترين قسمت شهر اصفهان بوده است.
اين پل در اصل ماربين نام داشته كه اسم تصحيف «مهربين» از فرهنگ اوستايى است و در طى 15 قرن تاريخ اسلامى ايران پيوسته با همين نام شناخته شده است.
چهار فرسنگ مانده به شهر اصفهان رودخانه زاينده رود به شكل مارپيچى درآمده و وارد شهر مىشود و به همين دليل قريه مارنان را مارنان يا ماريانان ناميدهاند و در همين محل پل مارنان را كه جلفا را به قريه مارنان اتصال مىدهد، ساختهاند.
پل مزبور اكنون داراى 17 دهانه است ولى در گذشته بيش از 17 دهانه داشته كه بسته شده است.
اين پل را پل سرفراز هم ناميدهاند و وجه تسميهاش را چنين بيان كردهاند كه در زمان شاه سليمان صفوى يكى از ثروتمندان ارامنه آن را ساخته و به لقب سرفراز نائل گرديد و مدتى هم به همان نام سرفراز مشهور بود.
* پل شهرستان قديمىترين پل زايندهرود است
پل شهرستان قديمىترين پل زاينده رود است كه به عقيده بعضى از محققان اساس امروزي آن به دوره ساساني برميگردد اما ريشه و پايه هخامنشى دارد.
اين پل قديمي كه در ناحيه جي قديم واقع شده يكى از پلهاي باستانى است كه از نظر معماري فوقالعاده جالب توجه است و قسمتهاى فوقانى آن الحاقاتى از آثار دوره ديلميان و سلجوقيان را دربر مىگيرد.
پل شهرستان كه در 9 كيلومترى مشرق پل خواجو واقع شده از نظر معمارى بسيار جالب توجه و به عقيده باستان شناسان مربوط به دوره ساسانيان است و پايههاى آن بر روى سنگهاي طبيعى كف رودخانه استوار شده است.
گرچه امروزه اين پل را پل شهرستان مىنامند اما در روزگاران قديم جسر حسين و پل جى هم ناميده مىشده است.
مصالح ساختمان به كار رفته در پل شهرستان شامل لاشه سنگ، ملات، آجرهاي قرمز و كرمي مايل به سبز و خشت بوده است.
جهت پل شمالى جنوبى با كمى انحراف است كه انحراف آن از فاصله چهل مترى از سمت جنوب آغاز مىشود، كف پل نيز هموار نيست، بلكه از مركز پل در دو سمت داراى شيب ملايمى است.
پل شهرستان داراى يازده چشمه و دوازده پايه سنگى بزرگ است كه دو دهنه كنارى آن مربوط به نهرهاى منشعب از رودخانه است.
بر روى هر كدام از پايههاي سنگى، يك طاقنما ديده مىشود كه از پايه سوم سمت جنوب آغاز شده و تعداد آنها به هشت عدد مىرسد و ابعاد آنها متفاوت است.
در سمت شمال پل بنايى از خشت و آجر ساخته شده كه سقف آن فرو ريخته بود. و به گمركخانه شهرت داشت كه اكنون مرمت شده و به صورت چاپخانه سنتى درآمده است.
از ديوار خشتى كه به موازات رودخانه در حفارى سال 1352 به دست آمده مىتوان پى برد كه قسمت شمالى پل كه شهرستان ناميده مى شده به طور كامل محصور بوده و راه دست يافتن به شهر تنها از طريق بناى گمرك خانه پل بوده و در واقع گمرك خانه، دروازه شهرستان محسوب مىشده است.
* شيوه ساخت پل شهرستان
اين پل بر بستر صخرهاى رودخانه احداث شده است چرا كه در زمانهاى باستان براى ايجاد پلها، بستر صخرهاى رودخانه را انتخاب ميكردند.
همچنين براي محل مورد نظر جايى را برميگزيدند كه رودخانه باريك شده باشد كه اين شيوه براى استحكام و صرفهجويى در مصرف مصالح در ساختمان پل به كار گرفته مىشده است.
در اين شيوه ابتدا صخره را تراشيده سپس با سنگ و ساروج پايههاى پل را به وجود مىآوردند كه در ساختن پل شهرستان نيز از همين شيوه استفاده شده و پايهها را از سنگ لاشه و ساروج ساختهاند.
به نظر مى رسد تمام پل از سنگ و ملات ساخته شده و سپس بعد از ويرانى كه بر اثر طغيانهاى مكرر زاينده رود صورت گرفته، طاقها را مرمت كردهاند كه آثار مرمت به خاطر ناهمگونى قوسهاى طاق مشخص است.
از سبك ساختمان پل مىتوان دريافت كه تاريخ احداث پل با ساختمان اوليه كه در تپه اشرف ايجاد شده مربوط به يك دوره است كه بهكارگيرى مصالح و بريدن صخرهها همه حاكى از اين موضوع است.
اهميت پل كه تا دوران صفوى، راه اصفهان به شيراز از فراز آن مىگذشت محرز است و احتمال ميرود در دوران آلبويه، سلجوقى و صفوى مورد مرمت كلى قرار گرفته باشد.
دو پل ديگر اصفهان به نامهاي مارنان و خواجو نيز به شيوه پل شهرستان بر روى صخرههاى كف رودخانه ايجاد شدهاند و ساختمان اوليه آنها را نيز به دوران پيش از اسلام نسبت مىدهند بنابراين شايد بتوان اساس بناى اين سه پل را در زمان ساسانيان دانست.
انتهاي پيام/آ30
سه|ا|شنبه|ا|8|ا|فروردين|ا|1391
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]