واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به مستند تلويزيوني «سه سوي ميدان جنگ» نزديك شدن به تعريف مستند
جام جم آنلاين: مهمترين تفاوت سينماي مستند با سينماي داستاني عنصري به نام «واقعيت» است. در سينماي مستند معمولا پرداختن به واقعيت يا بازسازي آن يك اصل مهم و اساسي است. اما در سينماي داستاني، پرداختن به هر موضوعي از زوايهاي با نام «تخيل» صورت ميگيرد.
اين دو نوع از سينما تفاوت چنداني با يكديگر ندارند اما متاسفانه در كشور ما اغلب ساخت مستند به عنوان كاري سطحي و پيش پا افتاده تلقي ميشود و به نوعي «دست گرمي» براي ورود به سينماي داستاني محسوب ميشود.
بههمين دليل اغلب مستندهايي كه گاهي شاهد آن هستيم با يك سادهانگاري مواجه هستند و به جاي آنكه در حوزه «نشان دادن» اتفاق بيفتد، بر مصاحبه و صحبت متكي است.
در دو هفته گذشته، عصر هر پنجشنبه شاهد پخش مستندي جديد از شبكه يك سيما هستيم. اين مستندها درباره جنگ سي و سه روزه لبنان ساخته شده اند و در هر يك از قسمتهاي آن يكي از جنبههاي اين جنگ مورد توجه قرار گرفته است. مستندهاي ذكر شده محصول گروه تلويزيوني روايت فتح است كه سابقهاي طولاني در حوزه مستندسازي جنگ دارد.
سه سوي ميدان جنگ يكي از قسمتهاي اين مجموعه مستند بود كه هفته گذشته پخش شد. موضوع آن نيز درباره وقايع جنگ سي و سه روزه لبنان بود. سابقه تماشاي چنين برنامههايي نشان ميدهد كه سادهترين و كم زحمتترين شكل پرداختن به اين موضوع اين است كه دوربين در چند فضاي باز و بسته پاي صحبت افراد حاضر در رويداد بنشيند و بعد هم با تركيب مقداري تصاوير آرشيوي، «يك برنامه» به مخاطب تحويل دهد.
اما كارگردان سه سوي ميدان جنگ اين قاعده كليشهاي و تكراري را كه متاسفانه در برخي برنامههاي روايت فتح مشاهده ميشود شكسته است و شكل جذابتري از مستندسازي را ارائه كرده است. اين برنامه يك سال بعد از وقوع جنگ سي و سه روزه ساخته شده و به همين دليل بار اصلي آن بر بازسازي اين واقعه استوار است.
دو برادر دوقلو كه به عنوان خبرنگار در اين رويداد حضور داشتهاند، محور روايت فيلم هستند. نوع مصاحبه و تدوين صحبتهاي اين دو برادر در ابتداي برنامه به گونهاي است كه مخاطب ابتدا متوجه اين نكته نميشود و بعد كه دوقلو بودن آنها مشخص ميشود، يك غافل گيري شيرين براي مخاطب رخ ميدهد.
نكته مثبت ديگر برنامه حضور در مكاني است كه اين واقعه رخ داده است. دشت خيام محلي استراتژيك است كه در جنگ سي و سه روزه نقشي مهم ايفا كرده است و اين مساله براي مخاطبي كه آگاهي چنداني از پيشينه تاريخي اين محل ندارد هم به واسطه اطلاعات مفيدي كه در فيلم ارائه ميشود، كاملا قابل باور است.
بايد به اين نكته هم توجه كرد كه اين اطلاعات نيز صرفا شفاهي نيست وتركيب آنها با تصاوير مختلف قديمي و آرشيوي، بر جذابيت اين بخش اضافه ميكند.
ويژگي ديگر مستند سه سوي ميدان جنگ، استفاده از يكي از سربازان حزبالله در سر صحنه است كه البته به دلايل امنيتي، چهره او با تمهيدات تصويري نامشخص است اما بيان خاطرات وي از روزهاي جنگ و نيز نمايش تصاويري كه او گرفته، جذابيت قابل توجهي براي برنامه ايجاد ميكند و اين حس به مخاطب دست ميدهد كه شاهد برنامهاي ساختگي نيست و همه آنچه كه ميبيند و ميشنود، واقعيتي است كه رخ داده است.
در اين برنامه مستند براي نمايش برخي صحنهها از انيميشن استفاده شده است. اين شيوهاي مرسوم و معمول در همه دنياست اما متاسفانه در داخل كشور و در ميان مستندسازان ما بنا به دلايل مختلفي همچون مسائل مالي، طرفدار چنداني ندارد.
در صورتي كه در اين برنامه كاربرد مثبت آن در چند بخش احساس ميشود. يكي از اين بخشها نمايش تصويري كلي از دشت است كه به هيچ وجه در شكل عادي امكان ارائه آن نبود و در بهترين حالت تنها ميشد آن را بر روي نقشه تعيين كرد.
بخش عمدهاي از موفقيت اين برنامه مستند به دليل بهكارگيري تصاوير مناسب و نيز پيدا كردن افراد مناسب براي روايت داستان است. اين مساله براي افرادي كه با برنامه سازي در خارج از كشور آشنا باشند دستاورد كوچكي نيست اما نبايد از تلاش برنامه ساز براي پرداختن به جزئيات نيز غافل بود.
نمونه اين تلاش درباره معرفي تانك مركاوا به چشم ميخورد كه به موازات نمايش ورود اين تانكها به دشت خيام، اهميت آنها نيز معرفي ميشود تا حمله حزبالله و زمينگير كردن اين تانكها به خوبي براي مخاطب توجيه شود.
قسمتهاي بعدي اين مستند را ميتوانيد روزهاي پنجشنبه ساعت 18عصر از شبكه يك سيما تماشا كنيد.
رضا استادي
شنبه 15 تير 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 222]